विलोम शब्द : आज के इस लेख में हम विलोम शब्द की सूची तैयार की है । अगर आप भी विलोम शब्द जानना चाहते हैं तो इस लेख के अंत तक बने रहिए...
तो चलिए शुरू करते हैं और जानते हैं हिंदी भाषा में कुछ विलोम शब्दों के बारे में। जो निम्नलिखित हैं –विलोम शब्द का तात्पर्य है - विपरीत या विरोधी। किन्तु ध्यान देने की बात है कि विलोम शब्द हमेशा सजातीय व व्याकरणिक श्रेणी में ही प्रयुक्त होते है। हिन्दी भाषा में-विलोम का निर्माण स्वतन्त्र शब्दों, उपसर्गो द्वारा, लिंग परिवर्तन तथा न्यूनार्थक शब्दों के द्वारा किया जाता है।
जैसे -
'अ' उपसर्ग जोड़कर - भेद का अभेद, मानवीय का अमानवीय।
'अप' उपसर्ग जोड़कर - मान - अपमान, उत्कर्ष - अपकर्ष।
'अन्' उपसर्ग जोड़कर - आहूत - अनाहूत, इच्छा - अनिच्छा।
'प्रति' उपसर्ग जोड़कर - वादी - प्रतिवादी, घात-प्रतिघात ।
'लिंग' परिवर्तन द्वारा - राजा - रानी, माता - पिता, नर - नारी।
विलोम शब्द के कुछ उदाहरण -
शब्द | विलोम |
---|---|
आग | पानी |
लिखित | मौखिक |
देशी | विदेशी |
उदय | अस्त |
कनिष्ठ | वरिष्ठ |
रक्षक | भक्षक |
उत्तर | दक्षिण |
एक | अनेक |
कमजोर | ताकतवर |
कल | आज |
सरल | कठिन |
दयालु | निर्दयी |
क्रेता | विक्रेता |
सहज | गंभीर |
गरीब | अमीर |
स्त्री | पुरुष |
खरीदना | बेचना |
गर्म | ठंडा |
चल | अचल |
सच | झूठ |
तरल | ठोस |
याचक | दाता |
गुण | दोष |
मान | अपमान |
जीवन | मरण |
पाप | पुण्य |
आलस्य | स्फूर्ति |
उचित | अनुचित |
खेद | प्रसन्नता |
आधुनिक | प्राचीन |
अतिवृष्टि | अनावृष्टि |
ग्रामीण | शहरी |
औचक | अक्सर |
जंगली | पालतू |
लाभ | हानि |
जल | थल |
मलिन | निर्मल |
औवल | आखिर |
शुभ | अशुभ |
मिथ्या | सत्य |
मानव | दानव |
विरोध | समर्थन |
ग्रहण | अर्पण |
आशा | निराशा |
तरुण | वृद्ध |
उपयुक्त | अनुपयुक्त |
कटुता | मधुरता |
आध्यात्मिक | भौतिक |
सपूत | कपूत |
कड़वा | मीठा |
विलोम शब्द हिंदी में
शब्द | विलोम |
---|---|
अंकुश | निरंकुश |
कट्टर | उदार |
झोपड़ी | महल |
कंजूस | दानी |
अथ | इति |
कलंक | निष्कलंक |
सभ्यता | बर्बरता |
कलकल | शांत |
सहयोगी | प्रतियोगी |
करुण | निष्ठुर |
साहसी | कायर |
करीना | बेढंग |
सुंदर | कूरूप |
घाटी | पर्वत |
स्पष्ट | अस्पष्ट |
शोषण | पोषण |
सुख | दुःख |
शासक | शासित |
संगठन | विघटन |
संदेह | विश्वास |
साक्षर | निरक्षर |
संक्षेप | विस्तार |
सदाचार | दुराचार |
श्रव्य | दृश्य |
समस्या | समाधान |
लौकिक | अलौकिक |
संकोच | असंकोच |
लघु | गुरु |
साकार | निराकार |
विश्वास | अविश्वास |
लंबाई | चौड़ाई |
वीरान | आबाद |
सत्य | असत्य |
विपत्ति | संपत्ति |
सुबह | शाम |
व्यष्टि | समष्टि |
हार | जीत |
व्यर्थ | सार्थक |
क्षणिक | शाश्वत |
विष | अमृत |
सुर | असुर |
विजय | पराजय |
संग्रह | त्याग |
विशेष | सामान्य |
सम | विषम |
वादी | प्रतिवादी |
संगत | असंगत |
शत्रु | मित्र |
अनुराग | विराग |
विलोम शब्द हिंदी में —
शब्द | विलोम |
---|---|
गलत | सही |
तुच्छ | महान |
अमावस्या | पूर्णिमा |
निर्माण | विनाश |
अंधकार | प्रकाश |
धूप | छांव |
नकली | असली |
उपस्थित | अनुपस्थित |
न्याय | अन्याय |
अपमान | सम्मान |
निकट | दूर |
अच्छा | बुरा |
निंदा | स्तुति |
अंत | प्रारंभ |
प्यार | घृणा |
आज़ादी | गुलामी |
निजी | सार्वजनिक |
आनंद | शोक |
शयन | जागरण |
उपजाऊ | बंजर |
प्रश्न | उत्तर |
कटु | मधुर |
स्वीकृत | अस्वीकृत |
कम | अधिक |
श्वेत | श्याम |
ज्ञान | अज्ञान |
विकास | ह्रास |
सस्ता | महंगा |
प्रवेश | निकास |
हिंसा | अहिंसा |
श्रोता | वक्ता |
पक्ष | निष्पक्ष |
सूर्योदय | सूर्यास्त |
रात्रि | दिवस |
विरोध | समर्थन |
सफल | असफल |
युद्ध | शांति |
रोजगार | बेरोजगार |
सौभाग्य | दुर्भाग्य |
बुराई | भलाई |
योग्य | अयोग्य |
सजीव | निर्जीव |
बासी | ताजा |
स्वीकार | अस्वीकार |
पसंद | नापसंद |
स्वाधीन | पराधीन |
भाव | अभाव |
स्वर्ग | नर्क |
स्वतंत्र | परतंत्र |
श्रम | विश्राम |